چرا در سال 1400 هنوز هم مدیریت چنین مساله ای برای شهرداری‌های کشور سخت و مشکل است؟ اگر از حجم بسیار بالای برف امسال چشم پوشی کنیم با سه موضوع بنیادین در  سیستم مدیریت شهرها مواجه خواهیم بود.

میر معظم ابراهیمی
برف کم سابقه چله بزرگ، یادآور روزهای زمستانی دوران کودکی مان بود؛ پر از برف و سرما و البته بدون تعطیلی مدارس. در روستای کوچک‌مان، پدرانمان راه مدرسه را با پارو باز می کردند و مدرسه با چند ساعت تاخیر باز می شد و ما در میان انبوهی از برف راهی مدرسه می‌شدیم. این حضور مداوم تا زمان فراگیری  رادیو و تلویزیون و اعلان تعطیلی مدارس از این طریق ادامه داشت. حال سالیان سال از آن روزها می‌گذرد و مشارکت روستایی در باز کردن راه مدرسه جای خود را به ماشین آلاتی داده است که توسط شهرداری به کار گرفته می‌شود و این برف آزمونی از رنگ سفید برای شهردار جدید بود تا در میدان سخت آزمون، با پاروهای مدرن کوچه و خیابان‌ها را برای شهروندان باز نگه دارد تا جریان ارتباطات در شریانهای شهر قطع نشود.

اما چرا در سال 1400 هنوز هم مدیریت چنین مساله ای برای شهرداری‌های کشور سخت و مشکل است؟ اگر از حجم بسیار بالای برف امسال چشم پوشی کنیم با سه موضوع بنیادین در  سیستم مدیریت شهرها مواجه خواهیم بود.

از زمان تصویب قانون بودجه سال 1362 در مجلس شورای اسلامی، استقلال مالی شهرداری‌ها از دولت استارت خورد و مقرر شد که نحوه وصول درآمد پایدار شهری به صورت لایحه توسط وزارت کشور به مجلس ارائه شود، موضوعی که تا الان محقق نشده است و خروجی آن تن دادن شهرداری ها به درآمدهای ناپایدار بود. ناپایداری در درآمد، به ناپایداری در مدیریت و برنامه‌ریزی و ضعف در مواجهه با مسائل و بحرانهایی به مانند برف سنگین می‌انجامد.

موضوع دوم تفاوت ماهوی خدمات شهرداری با سایر ارگان‌هاییست که به تامین خدمات شهروندان مشغول هستند. ادارات آب، برق، گاز، مخابرات و... خدمات به خانوار-فرد ارائه می کنند و در ازای ارائه خدمات به شهروندان بهای خدماتشان را دریافت می‌کنند و در صورت عدم همکاری شهروندان، خدمات ارائه شده را قطع می کنند. خدمات شهرداری با تفاوتی بنیادین، برای کل شهر عرضه می‌شود. خدماتی به مانند ایجاد معابر، زیرسازی و آسفالت معابر، ایجاد پارکها و بوستانها، مدیریت آرامستانهای سطح شهر، جمع آوری زباله، نظافت معابر و کوچه ها، برفروبی و... به جای خانوار-فرد به کل جمعیت محلات و شهر عرضه می‌شود و امکان محروم کردن یک خانوار-فرد در صورت عدم پرداخت عوارضات شهرداری، امکان‌پذیر نمی‌باشد. موضوعی که باعث می‌شود تا وزنه هزینه ها نسبت به درآمدهای سنگینی معنی داری را داشته باشد.

موضوع سوم به تاریخچه ایجاد شهرداری و سایر ادارات برمی‌گردد. بلدیه ها براساس قانون از سال 1286 آغاز به کارکرده اند. این موضوع باعث شده است تا سنت قدرتمندی در شهرداریها شکل بگیرد که مبتنی بر سیستم کاغذی-شفاهی است. تغییر این سنت ریشه دوانیده در تاروپود شهرداری به یک سیستم چابک و چالاک مدرن نیازمند تلاشی مجدانه و پیگیرانه است تا بتوان روحی تازه را در تن نیمه جان این سیستم دمید.

حال شهردار جدید و سیستم شهردرای که میراثدار چنین وضعیت بغرنج و پیچیده ای است تلاش کرد تا با حداقل امکانات در دسترس و با هزاران مشکلات مالی و درآمدی بتواند از آزمون سفید برف سنگین سربلند بیرون بیاید. علیرغم این موفقیت، باید برای تغییر بنیادین در شیوه مدیریت مواجهه با برف و سایر مسائل شهر طرحی نو انداخته شود.

 

/در بازنشر این نوشتار از سی روز آنلاین امانت دار باشیم/